Vier weken geleden startten we dit vierluik over DNA en de opties om via DNA dichter bij de dader te komen.

In deel 1 keken we naar het DNA-bewijs dat is aangetroffen. Twee mannen lieten hun DNA achter op het lichaam en/of de kleding van Wies. Van een van die profielen zegt het onderzoeksteam dat er sprake is van een DNA-daderprofiel. Als deze man uiteindelijk gevonden wordt, zal hem waarschijnlijk moord of doodslag ten laste worden gelegd. De andere man van wie DNA is aangetroffen, heeft ook wel wat uit te leggen. Wie in zijn omgeving zou niet willen weten waarom deze man al 35 jaar zwijgt?

Met Els Leijs, dé familiedetective van Nederland, bespraken we twee adequate methoden om met hulp van het gevonden DNA-daderprofiel uiteindelijk ook vast te stellen wie de moordenaar van Wies is.

1. De ene methode is een DNA-verwantschapsonderzoek zoals dat in Nederland al succesvol is gebleken in de zoektocht naar de moordenaars van Nicky Verstappen, Marianne Vaatstra en Milica van Doorn. In al deze zaken zocht justitie de dader in de omgeving van de plaats delict.
2. De andere methode is het gebruik van internationale DNA-databanken. Els Leijs gebruikt deze dagelijks voor het vinden van onbekende biologische (groot)vaders. Deze testen zijn niet gebaseerd op het Y chromosoom, maar op de andere chromosomen in het DNA. Els gebruikt de matches om stamboomonderzoek te doen en zo uiteindelijk de vader te vinden. Justitie mag maar 2 databanken hiervoor gebruiken: FamilytreeDNA en Gedmatch*. Als er goede matches zijn, kom je via stamboomonderzoek bij de dader uit! Geen zorgen. Heeft u getest bij MyHeritage, Ancestry of 23andMe, dan mag uw DNA niet gebruikt worden voor politieonderzoek.

Momenteel loopt in Noord-Limburg een pilot met deze laatste aanpak. Zou het niet heel logisch zijn als de zaak Wies Hensen ook aan die pilot mee mag doen?

Els: “Laat ik vooropstellen dat ik het enorm toe zou juichen. Het doel van deze pilot is inzicht te krijgen in de wijze waarop genealogisch onderzoek in de toekomst in Nederland kan worden ingezet en welke zaken hiervoor nog meer in aanmerking kunnen komen. Het Openbaar Ministerie (OM), de politie en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) hebben met zorg gekozen voor twee onopgeloste zaken. In de ene zaak is genealogisch onderzoek echt de laatste kans om achter de identiteit te komen van een onbekende overleden vrouw. Haar lichaam werd op 6 januari 2013 aangetroffen ter hoogte van de Pietersplas in Maastricht. Politie en OM gaan ervan uit dat de vrouw slachtoffer is geworden van een misdrijf. Als haar identiteit bekend wordt kan op de eerste plaats de familie eindelijk zekerheid krijgen. Ten tweede kan dan pas verdergegaan worden met het strafrechtelijk onderzoek.

De tweede zaak, van 14 augustus 2004, betreft een zeer brute en gewelddadige woningoverval op het echtpaar Leukel. De 68-jarige Sjef overleed thuis aan zijn verwondingen. Zijn vrouw ontwaakte pas na 10 dagen uit een coma. De identiteit van de dader, mogelijk van buitenlandse komaf, is tot nu toe onbekend gebleven. In beide zaken hopen het OM en de politie verwanten te vinden van het onbekende slachtoffer en de onbekende verdachte. Juist omdat er mogelijk sprake is van een andere nationaliteit is het lonend in internationale DNA-databanken te kijken. Er wordt alleen gekeken naar mensen die daar toestemming voor hebben gegeven.

Bij de pilot is altijd gezegd dat er mogelijk nog meer zaken aan de pilot worden toegevoegd. De zaak Wies Hensen is wat mij betreft zeker een optie. Om te beginnen vanwege het gevonden DNA-daderprofiel. Wat meetelt is dat de dader uit een groot gebied in Zuidoost-Brabant kan komen. Maar Wies ging ook veel en graag uit in België, in plaatsen als Lommel, Neerpelt en, iets verder weg, Maaseik. Daarnaast kende Budel in die tijd de Nassau-Dietz kazerne waar veel Duitse militairen gelegerd waren. Na het opheffen van de kazerne zijn al die mannen weer terug naar hun geboortegrond gegaan. Vanuit die omstandigheid is het gebruik van internationale DNA-databanken een hele interessante optie. Ik wil graag met het burgerinitiatief www.wieshensen.nl een verzoek richten tot Dave Mattheijs, de officier van justitie in Limburg, die het onderzoek in beide zaken leidt.”

Genombrottet

Genetische genealogie heeft in de Verenigde Staten al geleid tot doorbraken in ruim 1.000 cold cases. Maar ook dichterbij huis is de methode met succes toegepast. Kijk op Netflix naar de 4-delige serie The Breakthrough, oftewel Genombrottet.

Pas op, de volgende tekst bevat spoilers!

In 2004 werden in het Zweedse stadje Linköping twee mensen op straat doodgestoken, Adnan, een jongetje van acht en Gudnilla, een vrouw van middelbare leeftijd. Waarom ze werden vermoord en door wie bleef zestien jaar lang een raadsel. De enige getuige van de misdaad – een vrouw die toevallig langsfietste - was zo geschokt door wat ze had zien gebeuren, dat ze zich achteraf bijna geen details kon herinneren.

De politie ging op zoek naar ‘een man tussen de 15 en 30 jaar oud’ die waarschijnlijk in de buurt van de plaats delict woonde. Maar hoewel op het moordwapen zijn DNA werd gevonden, bleef de dader jarenlang ‘onzichtbaar’. Alsof hij niet bestond. 

De politie vraagt aan mensen vrijwillig hun DNA af te staan middels een uitstrijkje van het wangslijm. Uiteindelijk leveren liefst 7000 mensen hun DNA in. Resultaat blijft lange tijd uit. De doorbraak komt als rechercheur John Sundin op het nieuws hoort over een Amerikaans onderzoek dat de identiteit van de Golden State Killer heeft onthuld. De methode die is gebruikt heet genetische genealogie. Hij surft op internet en vindt in Zweden een DNA-expert, Per Skogkvist. Per is meteen overtuigd dat ze de dader gaan vinden. Hij zorgt dat nog meer uitstrijkjes worden ingezameld. En hij zorgt dat er een veel beter (vollediger) DNA-profiel komt. Met die informatie gaat Skogkvist op zoek in internationale DNA-databanken. Een razendspannende speurtocht met moderne technieken. Ga kijken!

NOOT VAN DE REDACTIE!

Vroeg of laat zal DNA-onderzoek gaan leiden tot een match met het door het NFI vastgestelde DNA-daderprofiel. Het is een kwestie van tijd. Blijf met ons meedenken en blijf tips met ons delen. Tot 14 mei 2025 looft de Peter R. de Vries Foundation € 100.000 uit voor de gouden tip in deze cold case. Bekijk de voorwaarden op www.peterrdevries.nl .